نقش گروه همتا در روش اقامتی بهبودی پرهیزمدار
اساسی‌ترین رکن هر روش و مدل درمان اعتیاد، رویکرد همدلانه، درمانگر با فرد بیمار در جهت ایجاد انگیزش برای اطاعت پذیری درمان می‌باشد. رابطه درمانی همدلانه و مبتنی بر احترام احتمال بیشتری دارد تا بیماران مقاومی را که مایل نیستند مشکل خود را بپذیرند، به درمان جلب کند.
در روش اقامتی بهبودی پرهیزمدار مهم‌ترین رکن در جهت راغب سازی، اطاعت پذیری درمان، نقش گروه همتا در برقراری ارتباط درمانی عمیق با فرد معتاد است.
گروه همتا براساس تجربه شهودی و احساس همتایی و همنوایی می‌تواند زمینه اطاعت پذیری درمان را برای فرد مددجو جهت Compliance درمان داوطلبانه در مرکز ترک اعتیاد فراهم و تسهیل نماید. با توجه به صفت مرجع قدرت ستیزی Problem With Authority Figure در افراد معتاد، استفاده از کارکرد و ساختار قدرتی در مدیریت و تیم درمان مقاومت مددجویان را در روند، مرکز و رفتارهای خشونت آمیز جهت رعایت نظم و کنترل و اطاعت پذیری درمان ایجاد خواهد کرد و نتیجه آن رفتارهای پرخاشگرانه مددجویان، ایجاد بی نظمی و اختلال در گروه مقیمان و افزایش انصراف از درمان می‌باشد. غالبا افراد معتاد در روزهای اولیه اقامت که تحت تحمل علائم شدید محرومیت قرار دارند، احتمال میل شدید Craving به مصرف مواد یا دارو و انصراف از درمان و خروج قبل از موعد از مرکز بسیار قوی است.
با توجه به احتمال بروز رفتارهای برخاشگرانه و بی‌قراری و درخواست انصراف از در این شرایط خاص مداخله، درمان به علت عدم تحمل علایم محرومیت در روزهای ابتدایی اقامت فرد در مراکز و محافظت از این افراد بسیار مهم می‌باشد. تجارب و شواهد نشان می‌دهد، حمایت عاطفی گروه همتا از مددجو و ایجاد فضای صمیمیت و با نشاط در مرکز، این مولفه ها تاثیری جدی در پیشگیری از انصراف از درمان و خروج قبل از موعد مددجو دارد.
(بیشتر بخوانید: اختلال شخصیت پارانوئید )
وضعیت خانواده معتادان داوطلب درمان در مراکز ترک اعتیاد
تجربه میدانی بیش از 20 سال فعالیت گروه های خودیاری معتادان و مراکز اقامتی بهبودی پرهیزمدار معتادان نشان می‌دهد، اکثریت معتادانی که به مراکز ترک اعتیاد جهت اقدام به درمان مراجعه می‌کنند، وضعیت و شرایط خانوادگی آنان را می‌توان در چهار گروه طبقه بندی کرد:
- خانواده پایدار
- خانواده آشفته
- خانواده گسسته
- بی خانمان
انتخاب و استفاده از عناوین فوق "پایدار، آشفته، گسسته، بی‌خانمان" در کنار نام "خانواده" یک انتخاب انتزاعی است و صرفا جهت مفهوم سازی و توصیف تجربی از میزان اثرگذاری اعتیاد در سیستم خانواده های معتادان استفاده شده است؛ به طور کلی نقش خانواده در پیشگیری از اعتیاد بسیار مهم است.
خانواده پایدار
- خانواده پایدار به افرادی اتلاق می‌شود که، معمولا توسط اعضای خانواده و با حمایت جدی آنان به مراکز جهت پذیرش مراجعه می‌کنند.
- این گروه از معتادان در مدت اقامت نیز از طریق تلفن و هم بشكل حضوری توسط خانواده خود مورد حمایت و پشتیبانی قرار می‌گیرند.
- این افراد بعد از اتمام دوره بهبودی برای بازگشت به جمع خانواده خود معمولا مشكلی ندارند.
- تجربه نشان می‌دهد نرخ انصراف از درمان در بین این گروه از معتادان در هفته های اولیه اقامت در مراکز بیش از دیگر گروه‌ها است.
خانواده آشفته
- این گروه از معتادان معمولا با مسائل و مشكلات ناشی از مصرف مواد و بیماری اعتیاد درگیر هستند.
- در بین این گروه از معتادان آشفتگی‌هایی از جمله مشاجره و تهدید همسر به قهر و خروج از خانه، اختلافات بین والدین و دیگر اعضای خانواده، اخراج از محیط کار، درگیری فرد معتاد با دیگر اعضای خانواده مشاهده می‌شود.
- اغلب و بطور معمول نارضایتی و گلایه‌مندی از وضعیت موجود در خانواده که ناشی از مصرف موادمخدر و اعتیاد فرد در خانواده است، بر کل اعضای خانواده حاکم است.
- این گروه از معتادان بعد از اتمام دوره بهبودی برای بازگشت به خانواده با مشكلات متعددی مواجه هستند که غالبا با درخواست تعهد و تضمین اعضای خانواده از فرد معتاد مبنی بر عدم مصرف مجدد و تهدید به جدایی در صورت شروع دوباره و لغزش و اخراج از خانه همراه می‌باشد.
خانواده گسسته
- خانواده گسسته به گروهی از معتادان و خانواده‌های آنان اطلاق می‌شود که مشخصه اصلی این گروه از خانواده‌ها می‌توان جدایی یک یا بیشتری از اعضای اصلی را از جمع خانواده بیان داشت.
- معمولا تعریف گسستگی در خانواده به شكل طلاق همسر یا جدایی فرزندان از فرد معتاد می‌باشد.
- غالبا اعتیاد آسیب‌های شدیدی بر پیكره اینگونه خانواده داشته است.
- خسارات ناشی از اعتیاد بر اعضای خانواده گسسته بیش از خساراتی است که بر خود فرد معتاد وارد شده است.
بی خانمان
- معمولا این گروه از معتادان از پایگاه خانوادگی خود مدت‌ها است که طرد شده‌اند.
- این افراد بطور عام مجرد یا مطلقه هستند و در اصطلاح عامه کارتن خواب محسوب می‌شوند.
- ممكن است تعدادی از آنان دارای شغل کاذب و یا در منازل استیجاری و مسافرخانه‌ها زندگی کنند.
- از مشخصات بارز این افراد بی‌خبری و بی‌اطلاعی از اعضای خانوده خود می‌باشد.
- تعداد معدودی از آنان نیز با افراد خانواده خود که معمولا والدین و یا فرزندان آنان می‌باشند، بطور تصادفی تماس پیدا می‌کنند.
- اینگونه معتادان اغلب خانواده‌هایشان آمادگی پذیرش آنان را ندارند.
ما مدعی نیستیم که بهترینیم
مفتخریم که انتخاب بهترینهاییم
تیم پیشگیری و درمان مرکز ترک اعتیاد رهپویان آوای رهایی